actualitas & Chat / Συζήτηση με τη Μάρω Γαλάνη για τη χορογραφία "somnus_mneme" και τη συμμετοχή στο 12ο Φεστιβάλ Ελλήνων Χορογράφων [Θεσσαλονίκη 2013]
***
Μαρία Περγαντή: Στην παράστασή σας "somnus_mneme" γίνεται μία προσέγγιση του ποιητικού λόγου, μία ποιητική, αλλά και επιστημονική προσέγγιση του αντικειμένου (ύπνος - μνήμη). Πώς τοποθετείται κινησιολογικά το σώμα σε αυτούς τους άξονες;
*
Μάρω Γαλάνη: Καταρχάς να πω: η σωματικότητα της ποίησης είναι ένα κομμάτι, που με ενδιαφέρει πολύ. Από τις είκοσι παραστάσεις, που έχω χορογραφήσει (σε μερικές έχω χορέψει), οι περισσότερες από τις μισές αφορούν στον ποιητικό λόγο. Θεωρώ δεδομένη τη σωματικότητα της ποίησης. Συνήθως, η ποίηση δε διαχειρίζεται νοήματα υψηλά με την έννοια της πολυπλοκότητας, που μπορεί να υπάρξει σε μία άλλη γραφή, αλλά συνήθως εικονογραφεί, συνήθως αφηγείται μικρά όμορφα καθημερινά πράγματα, οπότε το ένα κομμάτι, που αφορά στην ποίηση, είναι κάτι που κάνω από καιρό. Το άλλο, που έχει να κάνει με την προσέγγιση την επιστημονική για τον ύπνο και τη μνήμη έχει μία προσωπική βάση με την έννοια ότι με αυτόν τον τρόπο συνδυάζεται η διπλή μου ιδιότητα ως πανεπιστημιακός και καλλιτέχνης από τη μια μεριά κι από την άλλη μεριά (αυτό ως μια πιο προσωπική ομολογία) έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοκληρώνω τη δουλειά μου με την ψυχανάλυση κι ήθελα να είναι ένα αντίδωρο σε αυτό που διαμορφώνει καλύτερα τη ζωή μου.
***
Μαρία Περγαντή: Στην παράστασή σας "somnus_mneme" γίνεται μία προσέγγιση του ποιητικού λόγου, μία ποιητική, αλλά και επιστημονική προσέγγιση του αντικειμένου (ύπνος - μνήμη). Πώς τοποθετείται κινησιολογικά το σώμα σε αυτούς τους άξονες;
*
Μάρω Γαλάνη: Καταρχάς να πω: η σωματικότητα της ποίησης είναι ένα κομμάτι, που με ενδιαφέρει πολύ. Από τις είκοσι παραστάσεις, που έχω χορογραφήσει (σε μερικές έχω χορέψει), οι περισσότερες από τις μισές αφορούν στον ποιητικό λόγο. Θεωρώ δεδομένη τη σωματικότητα της ποίησης. Συνήθως, η ποίηση δε διαχειρίζεται νοήματα υψηλά με την έννοια της πολυπλοκότητας, που μπορεί να υπάρξει σε μία άλλη γραφή, αλλά συνήθως εικονογραφεί, συνήθως αφηγείται μικρά όμορφα καθημερινά πράγματα, οπότε το ένα κομμάτι, που αφορά στην ποίηση, είναι κάτι που κάνω από καιρό. Το άλλο, που έχει να κάνει με την προσέγγιση την επιστημονική για τον ύπνο και τη μνήμη έχει μία προσωπική βάση με την έννοια ότι με αυτόν τον τρόπο συνδυάζεται η διπλή μου ιδιότητα ως πανεπιστημιακός και καλλιτέχνης από τη μια μεριά κι από την άλλη μεριά (αυτό ως μια πιο προσωπική ομολογία) έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοκληρώνω τη δουλειά μου με την ψυχανάλυση κι ήθελα να είναι ένα αντίδωρο σε αυτό που διαμορφώνει καλύτερα τη ζωή μου.
Πάντα δουλεύω project τις δουλειές μου. Αυτή η δουλειά έχει μία διετία πίσω της για να καλυφθεί αυτό που θα το λέμε σπουδή στην ποίηση, η οποία περιέχεται στην παράσταση και σπουδή στο επιστημονικό μέρος που ορίζει το τι είναι ο ύπνος ιστορικά, κοινωνικά και επιστημονικά. Και, τι είναι η μνήμη, επιστημονικά και μόνο...
Οι ποιητές που αποτελούν τη βάση αυτής της δουλειάς είναι από τη μία μεριά ο «δικός σας» συγγραφέας και των «ελλήνων» Δημήτρης Δημητριάδης κι από την άλλη ο Γιάννης Ζαρκάδης, ένας θεσπρωτός ποιητής, έποικος των Πατρών, έμεινε από τη σπουδή του στην Πάτρα γράφει ποίηση και διδάσκει στο Τμήμα της Ιατρικής, επιστήμονας επίσης και ποιητής.
Η μουσική, επίσης, είναι του Γιάννη Μπουρτζόπουλου. Ο Γιάννης Μπουρτζόπουλος είναι ένας καταπληκτικός μουσικός, συνθέτης, αλλά και πανεπιστημιακός, είναι καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων της Πάτρας στον τομέα της Ακουστικής.
Η δουλειά αυτή είναι μία συνάντηση ανθρώπων, που κάνουν Επιστήμη και Τέχνη.
*
Μαρία Περγαντή: Πώς είδατε ειδικότερα το σώμα στο επίκεντρο όλων αυτών των αξόνων και των σημείων; Βλέποντας την παράστασή σας είχα την εντύπωση ότι έβλεπα συνειρμούς του ύπνου, για παράδειγμα...
*
Μάρω Γαλάνη: Το σώμα είναι ένας τόπος συνάντησης απαγορεύσεων, ενοχών, αποσιωπήσεων ένας τόπος όπου υπάρχει και συγκεντρώνεται κάθε τί που είναι φως και σκοτάδι μαζί, είναι ένας τόπος που φιλοξενεί την προσωπική ιστορία του καθενός αλλά και την ιστορία όλων των ανθρώπων.
Μαρία Περγαντή: Πώς είδατε ειδικότερα το σώμα στο επίκεντρο όλων αυτών των αξόνων και των σημείων; Βλέποντας την παράστασή σας είχα την εντύπωση ότι έβλεπα συνειρμούς του ύπνου, για παράδειγμα...
*
Μάρω Γαλάνη: Το σώμα είναι ένας τόπος συνάντησης απαγορεύσεων, ενοχών, αποσιωπήσεων ένας τόπος όπου υπάρχει και συγκεντρώνεται κάθε τί που είναι φως και σκοτάδι μαζί, είναι ένας τόπος που φιλοξενεί την προσωπική ιστορία του καθενός αλλά και την ιστορία όλων των ανθρώπων.
Στ’ αλήθεια ο ύπνος στήθηκε στην ιδέα των συνειρμών, στην ιδέα των εφιαλτών και των ονείρων μας. Στήθηκε, στην ανθρώπινη αγωνία για τον αδελφό του το θάνατο. Ο Υπνος είναι αδελφός της Λήθης και του Θανάτου.
Πώς η σωματικότητα μπαίνει σε όλα αυτά; Ξέρεις Μαρία, δεν μπορώ να φανταστώ το Σώμα απόν από όλα αυτά. Θέλω να πω ότι δεν μπορώ να φιλοσοφήσω τη ζωή χωρίς σωματικότητα.
*
Μαρία Περγαντή: Είστε επιστήμονας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου των Πατρών. Πώς προσεγγίζεται, πώς εντάσσεται η Παιδεία του Χορού στα πλαίσια του Τμήματος αυτού, και πόσο αφορά έναν εκπαιδευτικό να έχει την καλλιέργεια πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Από την άλλη αφορά έναν καλλιτέχνη το να έχει μία μόρφωση ως εκπαιδευτικός του Χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Μιλάμε, δηλαδή, για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην παιδευτική πράξη και στην πράξη τέχνης του Χορού. Ξέρετε, ο Χορός είναι από αυτές τις αδικημένες τέχνες στην εκπαίδευση. Εκανα τα τελευταία χρόνια για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο την πρόταση του Χορού για το σχολείο, κι ενώ για όλα τα υπόλοιπα (θέατρο, εικαστική αγωγή, μουσική…) το πρόγραμμα προχώρησε και υπήρξαν επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, για το Χορό «έμεινε στο ντουλάπι» το πρόγραμμα όχι γιατί δεν ήταν ολοκληρωμένο, αλλά γιατί προτεραιότητα της πολιτείας δεν είναι ο Χορός να περάσει στα σχολεία.
*
Μαρία Περγαντή: Είστε επιστήμονας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου των Πατρών. Πώς προσεγγίζεται, πώς εντάσσεται η Παιδεία του Χορού στα πλαίσια του Τμήματος αυτού, και πόσο αφορά έναν εκπαιδευτικό να έχει την καλλιέργεια πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Από την άλλη αφορά έναν καλλιτέχνη το να έχει μία μόρφωση ως εκπαιδευτικός του Χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Μιλάμε, δηλαδή, για την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην παιδευτική πράξη και στην πράξη τέχνης του Χορού. Ξέρετε, ο Χορός είναι από αυτές τις αδικημένες τέχνες στην εκπαίδευση. Εκανα τα τελευταία χρόνια για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο την πρόταση του Χορού για το σχολείο, κι ενώ για όλα τα υπόλοιπα (θέατρο, εικαστική αγωγή, μουσική…) το πρόγραμμα προχώρησε και υπήρξαν επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών, για το Χορό «έμεινε στο ντουλάπι» το πρόγραμμα όχι γιατί δεν ήταν ολοκληρωμένο, αλλά γιατί προτεραιότητα της πολιτείας δεν είναι ο Χορός να περάσει στα σχολεία.
Υποτιμάται ως Τέχνη, δηλαδή, ο χορός στο σχολείο. Είναι δεδομένο ότι αν ένα σχολειό έχει έναν γυμναστή κι αν αυτός ο γυμναστής έχει ειδικότητα με τους παραδοσιακούς χορούς ή τους αγαπά θα διδάξει παραδοσιακούς και μόνο και σε αυτό το επίπεδο μένει ο χορός.
Ωστόσο, ο χορός είναι εκείνη η Τέχνη που αφορά περισσότερο από κάθε άλλη το παιδί. Δηλαδή η κινητικότητα του παιδιού είναι δεδομένη. Πρώτα μιλάς για κινητική ανάπτυξη και μετά για την ανάπτυξη της γραφής, που είναι η λεπτή κινητικότητα στην εφαρμογή της. Νομίζω, λοιπόν, ότι ο χορός βρίσκεται είτε θέλουμε είτε όχι σε άμεση σχέση με την παιδική ηλικία (μιλάμε για το Δημοτικό Σχολείο). Ετσι κι αλλιώς είτε κάνεις χορό είτε όχι το παιδί κινείται με έναν τρόπο αλήθειας, ροής, γρηγοράδας ή αργά. Κινείται πολύ συχνά με ορμή προς το διάλειμμα, με δυσπιστία προς την τάξη μετά το διάλειμμα. Επί της ουσίας ένα παιδί μέσα από την κίνησή του εκφράζεται. Συμβαίνει στην παιδική ηλικία. Δε συμβαίνει κατευθυνόμενα ως αγωγή κι αυτό είναι ένα θέμα και πρόβλημα.
Το ανάποδο, τώρα. Πόσο ένας καλλιτέχνης δημιουργός, ένας χορογράφος ή χορευτής είναι απαραίτητο και προϋπόθεση να είναι παιδαγωγός; Θα έλεγα: όχι, δεν μπορώ να απαντήσω, όμως με σιγουριά. Στη δικιά μου περίπτωση νιώθω ότι με βοηθά πάρα πολύ. Καθώς επιλέγω να ζω σε μία επαρχιακή πόλη, στην Πάτρα, πράγμα, που σημαίνει, πως ακόμα κι αν έχεις στην παραγωγή σου δύο επαγγελματίες χορευτές είναι σίγουρο ότι μία παράσταση με οκτώ άτομα δε θα τους έχει και τους οκτώ (δε θα τους βρεις στην επαρχία), άρα θα πρέπει τους υπόλοιπους έξι κάπως να τους εκπαιδεύσεις τουλάχιστον να τους ομαλοποιήσεις τις σωματικές και τεχνικές διαφορές που έχουν από την διαφορετική εκπαίδευση και να βρεθεί ένα κοινό λεξιλογιο. Εξάλλου, θεωρώ ότι η δημιουργία ούτως ή άλλως είναι μία πράξη αγωγής, θεωρώ μάλιστα αλληλοαγωγής …μαθαίνω κι εγώ, εκπαιδεύομαι κι εγώ, εξελίσσομαι κι εγώ μέσα από αυτό.
Απ’ την άλλη, όμως, μεριά ξέρω πολύ καλούς χορογράφους που δεν υπήρξαν ποτέ δάσκαλοι του χορού, δεν υπήρξαν ποτέ παιδαγωγοί και λατρεύω τη δουλειά τους. Θέλω να πω η Sasha Waltz . Ή η Pina Bausch δεν υπήρξε με την κλασσική έννοια παιδαγωγός αν και στην ομάδα της λειτουργούσαν τα πράγματα με τον τρόπο, που είδαμε στο Pina του W.Wenders. Η δουλειά της είναι εξαιρετική για μένα. Δεν έχω λόγια πραγματικά.
*
Μαρία Περγαντή: Για τους καθηγητές χορού, που διορίζονται στα καλλιτεχνικά σχολεία θα ήταν χρήσιμη μία παιδαγωγική οπτική για το μάθημα του χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Τώρα μιλάμε για έναν πολύ μικρό αριθμό. Τα καλλιτεχνικά σχολεία είναι ελάχιστα. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό να πούμε για πέντε πρόσωπα αυτή τη στιγμή. Αυτός πρέπει να είναι ο αριθμός των διδασκόντων σε καλλιτεχνικά σχολεία. Συνήθως, ναι, είναι μία προϋπόθεση αυτή, οι άνθρωποι να έχουν μία εκπαίδευση στο χορό και να έχουν μία παιδαγωγική επάρκεια.
Απ’ την άλλη, όμως, μεριά ξέρω πολύ καλούς χορογράφους που δεν υπήρξαν ποτέ δάσκαλοι του χορού, δεν υπήρξαν ποτέ παιδαγωγοί και λατρεύω τη δουλειά τους. Θέλω να πω η Sasha Waltz . Ή η Pina Bausch δεν υπήρξε με την κλασσική έννοια παιδαγωγός αν και στην ομάδα της λειτουργούσαν τα πράγματα με τον τρόπο, που είδαμε στο Pina του W.Wenders. Η δουλειά της είναι εξαιρετική για μένα. Δεν έχω λόγια πραγματικά.
*
Μαρία Περγαντή: Για τους καθηγητές χορού, που διορίζονται στα καλλιτεχνικά σχολεία θα ήταν χρήσιμη μία παιδαγωγική οπτική για το μάθημα του χορού;
*
Μάρω Γαλάνη: Τώρα μιλάμε για έναν πολύ μικρό αριθμό. Τα καλλιτεχνικά σχολεία είναι ελάχιστα. Δεν ξέρω αν είναι υπερβολικό να πούμε για πέντε πρόσωπα αυτή τη στιγμή. Αυτός πρέπει να είναι ο αριθμός των διδασκόντων σε καλλιτεχνικά σχολεία. Συνήθως, ναι, είναι μία προϋπόθεση αυτή, οι άνθρωποι να έχουν μία εκπαίδευση στο χορό και να έχουν μία παιδαγωγική επάρκεια.
Τώρα είναι ένα θέμα πώς αποκτά κανείς και την εκπαίδευσή του στο χορό και την παιδαγωγική επάρκεια. Γιατί σπουδή στην Ελλάδα στο Χορό παραμένει ακόμα η Κρατική Ορχηστρική η οποία δεν ξέρω πως ακριβώς λειτουργεί, αν υπάρχει κατεύθυνση παιδαγωγική, performer χορευτών, χορογράφων...
*
Μαρία Περγαντή: Το 12ο Φεστιβάλ του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Η αξιολόγησή σας ποιά είναι;
*
Μάρω Γαλάνη: Θα ήταν πολύ μεγάλη χαρά να είναι και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εδώ, καθώς είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι με τον τρόπο, που οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό για να βοηθήσουν...
*
Μαρία Περγαντή: Το 12ο Φεστιβάλ του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Η αξιολόγησή σας ποιά είναι;
*
Μάρω Γαλάνη: Θα ήταν πολύ μεγάλη χαρά να είναι και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας εδώ, καθώς είμαστε όλοι ενθουσιασμένοι με τον τρόπο, που οι άνθρωποι μπήκαν σε αυτό για να βοηθήσουν...
Με την Αυγή Προγκίδη, που είχε όλη την επιμέλεια του πράγματος της Θεσσαλονίκης, αλλά και με τους εργαζόμενους. Μπορώ να μιλήσω για το Γενί Τζαμί, όπου οι εργαζόμενοι είναι με 5μηνες συμβάσεις, και έμεναν δύο και τρεις ώρες παραπάνω από το πρόγραμμά τους χωρίς να τους ζητηθεί καν. Ηταν πολύ χαρακτηριστικό ότι στην παράσταση η μια κοπέλα δεν είχα βάρδια και ήρθε.
Ο τρόπος με τον οποίο υπάρχει αυτή η πόλη, μας έχει καταγοητεύσει εμάς τους νότιους. Είναι μία κούκλα η Θεσσαλονίκη με την ανοιχτωσιά της. Κάποιες φορές περπατούσαμε στο κέντρο της πόλης και αναρωτιόμασταν «υπάρχει κρίση;» καθώς βλέπαμε τους ανθρώπους «ανοιχτούς», «γελαστούς». Για τη διοργάνωση; Είναι 12ο το Φεστιβάλ των Ελλήνων Χορογράφων, δωδέκατη χρονιά στην Αθήνα, όπου λειτουργεί πολύ οργανωμένα, εδώ ίσως, αν κανείς ήταν πολύ αυστηρός να έλεγε ότι υπήρξαν ελλείψεις στην οργάνωση κτλ… εγώ θα έλεγα ότι το πράγμα έγινε κι αν έχουν ξεφύγει μερικά πράγματα, που μπορεί να έχουν να κάνουν πχ με τον καθορισμό χρόνου των ομάδων, ώστε να μοιραστούν οι χρόνοι κανονικά..., θα λεγα ότι αυτά δεν έχουν καμία σημασία. Σημασία έχει ότι το 12ο Φεστιβάλ έγινε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και είναι ωραίο να υπάρξει και την επόμενη χρονιά και τη μεθεπόμενη.
Για εμάς ήταν χαρά που επιλέξαμε τη Θεσσαλονίκη, παρότι μπορεί κανείς να επιλέξει από τις δύο πόλεις Αθήνα και Θεσσαλονίκη κι εμείς βρισκόμαστε πιο κοντα στην Αθήνα . Ηρθαμε στη Θεσσαλονίκη και είπαμε «πολύ ωραία, που κάναμε αυτό».
